Κατάψυξη ωαρίων με την τεχνική της 'Υαλοποίησης' – Από τα έμβρυα στα ωάρια.

Κατάψυξη ωαρίων με την τεχνική της "Υαλοποίησης"Η κατάψυξη των ωαρίων ήταν ανέφικτη μέχρι πρότινος λόγω της μεγάλης ευθραστότητας τους. Σήμερα με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification), τα ωάρια καταψύχονται επιτυχώς και κάθε γυναίκα μπορεί να καταψύξει πέντε έως δέκα ωάρια - τόσα απαιτούνται συνήθως για την επιτυχία της μεθόδου - και να τα χρησιμοποιήσει όποτε εκείνη θελήσει εάν για οποιοδήποτε λόγο τα ωάρια της τότε δεν μπορούν να γονιμοποιηθούν. Ήδη, στις χώρες που εφαρμόζεται η υαλοποίηση έχουν γεννηθεί περισσότερα από 1.400 παιδιά, ενώ η χώρα μας είναι η έκτη στον κόσμο και η τρίτη στην Ευρώπη που θα αποκτήσει παιδί με τη μέθοδο αυτή. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα της αφορά τις περιπτώσεις χημειοθεραπείας ή υποβολής σε ακτινοβολίας, όπου καταστρέφονται ωοθήκες, ενώ παρουσιάζεται και πρόωρη εμμηνόπαυση. Έτσι, η γυναίκα μπορεί να προχωρήσει σε υαλοποίηση ωαρίων πριν την εφαρμογή της θεραπείας, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει μετά το πέρας της, όταν βέβαια τα επίπεδα των φαρμάκων στον οργανισμό της μειωθούν και καταστεί ασφαλής η κύηση.

Από ηθική άποψη, το κυριότερο πλεονέκτημα είναι ότι σε περίπτωση που η γυναίκα δεν επιθυμήσει ποτέ να τα χρησιμοποιήσει, μπορεί να επιλέξει την καταστροφή των ωαρίων, χωρίς τα ηθικά διλήμματα των περιπτώσεων καταστροφής γονιμοποιημένων εμβρύων. Το ίδιο ηθικό δίλημμα επίσης πλέον εξαλείφεται στις περιπτώσεις χωρισμού του ζευγαριού, ή σε περίπτωση θανάτου ενός εκ του άντρα ή της γυναίκας.

Η υαλοποίηση, γενικά, είναι η διαδικασία μετατροπής ενός υλικού σε μια υαλώδη μορφή η οποία είναι ελεύθερη από κρυσταλλική δομή. Στη διαδικασία της κατάψυξης χρησιμοποιείται αυξημένη συγκέντρωση κρυοπροστατευτικού μέσου με ταυτόχρονη πολύ γρήγορη μείωση της θερμοκρασίας. Έτσι, προστατεύεται το ωάριο από τις πιθανές βλαπτικές επιδράσεις που μπορεί να έχει το κρυοπροστατευτικό μέσο, ενώ αποφεύγεται η υπερβολική αφυδάτωση, ενώ σημαντικότερα, το ωάριο δεν κινδυνεύει από τη δημιουργία ενδοκυττάριων κρυστάλλων πάγου.

Προεμφυτευτική διάγνωση - μικροσυστοιχίες DNA

Εκτός από τις σύγχρονες τεχνικές, που ήδη με επιτυχία εφαρμόζονται στη χώρα μας, όπως η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD), σύντομα θα έχουμε την ευκαιρία να εφαρμόζουμε μεθόδους, όπως η τεχνική array - CGH, που περιλαμβάνει την ανάλυση του συνόλου των χρωμοσωμικών ανωμαλιών στα έμβρυα. Αυτό αναμένεται να βελτιώσει ακόμη περισσότερο τα ποσοστά εμφύτευσης στην εξωσωματική.

IVFΜε τη μέθοδο PGD, τη διαδικασία ανίχνευσης γονιδιακών και χρωμοσωμικών γενετικών διαταραχών, επιτυγχάνουμε τη μεταφορά στη μήτρα μόνο των υγιών εμβρύων και διασφαλίζουμε γέννηση παιδιών χωρίς τον κίνδυνο σοβαρών γενετικών ασθενειών (μεσογειακή αναιμία, κυστική ίνωση, σύνδρομο Down). Δίνουμε, δε, μια επιπλέον δυνατότητα σε ζευγάρια που το χρειάζονται, δηλαδή την απόκτηση HLA συμβατών απογόνων, για τη θεραπεία πάσχοντος παιδιού με τη μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων. Με τη μεθόδο «μικροσυστοιχίες DNA ή array-CGH», θα επιτραπεί η ταυτόχρονη ανίχνευση των ανωμαλιών για το σύνολο των χρωμοσωμάτων και των μονογονιδιακών γενετικών ασθενειών.

Ήπια πρωτόκολλα διέγερσης

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών που χρησιμοποιούνται στην εξωσωματική γονιμοποίηση έχουν στόχο τον αυξημένο αριθμό ωαρίων, που οδηγεί σε υψηλά ποσοστά εγκυμοσύνης, απαιτούν όμως μεγάλες δόσεις φαρμάκων, συχνό αιματολογικό και υπερηχογραφικό έλεγχο ενώ έχουν αυξημένο κόστος και ενέχουν κινδύνους όπως η υπερδιέγερση των ωοθηκών.

Τα τελευταία χρόνια όμως, παρατηρείται στροφή προς τα λεγόμενα «ήπια πρωτόκολλα διέγερσης», με μικρότερες δόσεις φαρμάκων και λιγότερα αριθμητικά, αλλά καλύτερα ποιοτικά ωάρια. Με τη νέα αυτή προσέγγιση η γυναίκα εντάσσει ευκολότερα τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης στην καθημερινότητα της, ενώ δίνεται η ευκαιρία για περισσότερες προσπάθειες με πολύ μικρότερο κόστος. Ενώ, εξίσου σημαντικά, αποφεύγονται οι πολύδυμες κυήσεις που συνιστούν πάντοτε αιτία αυξημένης ανησυχίας τόσο για τη μητέρα όσο και για τους γιατρούς της.

Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες σε επίπεδο τεχνικών και μεθόδων και αυτό διασφαλίζει όχι μόνο υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση και δυνατότητα επιλογής του χρόνου τεκνοποίησης, αλλά κυρίως τη γέννηση μωρών προφυλαγμένων από σοβαρές γενετικές παθήσεις.

Στο άμεσο μέλλον ο στόχος θα είναι η τοποθέτηση ενός μόνο εμβρύου στη μήτρα, το οποίο θα έχει ελεγχθεί γεννετικά και ως εκ τούτου θα εγγυάται μεγάλα ποσοστά επιτυχίας, με αντίστοιχη μείωση του ποσοστού αποβολών.

Η ημέρα αυτή φαίνεται ότι είναι πολύ κοντά μας!

Μηνάς Μαστρομηνάς, Γυναικολόγος, Δρ Παν/μίου Αθηνών - Υπεύθυνος Μονάδος Αναπαραγωγής 'Εμβρυογένεση'